ÖZET
Ülkemizde üst birlik olan Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliğinin (TOBB) yanı sıra 181 ticaret ve sanayi odası, 57 ticaret odası, 12
sanayi odası, 2 deniz ticaret odası ve 113 ticaret borsası bulunmaktadır. Bu çalışma bu kurumların her 4 yılda bir
gerçekleşen organ seçimlerinin nasıl gerçekleştiğini, seçimlerde dikkat
edilecek hususları anlatmaktadır..
Anahtar Kelimeler: Oda,Borsa,Seçim,Organ,Temsiliyet
GİRİŞ
Oda, borsa ve Birlik organları ile şubelerinin seçimleri, 01.06.2004
tarihli ve 25479 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununda yazılı esas ve usullere göre,
ortak veri tabanında oda ve borsa meslek gruplarına göre seçme ve seçilme
niteliklerini haiz olan üyeleri gösteren güncel üye listeleri dikkate alınarak
yargı gözetiminde yapılır.
Yapılan
seçimler; süreler, temsiliyet, organların oluşumu çerçevelerinde dikkatli bir
şekilde ele alınması gereken bir süreçe sahiptir.
A. ORGAN
SEÇİMLERİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR NELERDİR?
a. Genel Olarak
Seçimlerde oy verme işlemleri gizli oy ve açık tasnif
esaslarına göre yerine getirilir.
Seçimin devamı sırasında yapılan işlemler ile ilan süresi
içinde seçim sonuçlarına yapılacak itirazlar, görevli hâkim tarafından aynı gün
incelenir ve karara bağlanır. İlçe seçim kurulunun itiraz üzerine vereceği
kararlar, seçim yerinde asılmak suretiyle bir tam iş günü ilân edilir.
Bu kararlara karşı, ilan süresi içinde il seçim kurulu nezdinde itiraz
edilebilir. İl seçim kurulunun bir gün içinde vereceği karar kesindir.
Meslek komitesi ve meclis
seçimlerinden azami üç ay, asgari bir ay önce mahalli gazetelerde ve
odanın/borsanın duyuru panosunda ilan edilmek suretiyle üyeler, vergi
mükellefiyetlerine ilişkin oda/borsa kayıtlarını kontrole davet edilir. Bu
ilanlarda, kayıtların incelemeye açık tutulacağı süre, kayıtların düzeltilmesi
için uygulanacak yöntem ve süresinde başvurulmaması nedeniyle kayıtların
düzeltilememesi halinde oda ve borsa kayıtlarının doğruluğunun üye tarafından
kabul edilmiş sayılacağı hususları belirtilir.
b. Odalarda Mesleklerin Gruplandırılması Nasıl Yapılır?
Odalarda
meslekler; Odalarda Mesleklerin Gruplandırılması Hakkında Yönetmelik[1]
hükümlerine göre gruplandırılmaktadır.
Bu Yönetmeliğin
5 ve devamı maddelerine göre;
Odalarda
meslekler, TOBB tarafından yayımlanan Rehbere uygun olarak gruplandırılır.
TOBB, Rehberde yer alan mesleklerin gerektiğinde değiştirilmesine,
çıkarılmasına veya ticaret ve ticaret ve sanayide meydana gelen gelişmeler
sonucunda teşkiline lüzum görülen yeni mesleklerin Rehbere eklenmesine
yetkilidir.
Bir meslek grubu
kurulabilmesi için, kurulması düşünülen meslek grubu üye sayısı oda üyelerinin
sayısı ile ilintilidir.
Bu çerçevede sayıların aşağıdaki şekilde
olması gerekmektedir.
Oda Üye Sayısı
|
Meslek Grubu Üye Sayısı (En az)
|
0-1000
|
25
|
1001-5000
|
50
|
5001-10000
|
100
|
10001-25000
|
150
|
25001-50000
|
200
|
50001-15000
|
250
|
150001-
|
500
|
Yukardaki
sayılar, yönetim kurulunun teklifi üzerine meclisin üye tam sayısının salt
çoğunluğunun kararı ve Birliğin onayı ile iki katına kadar arttırılabilir.
Sanayi
odalarına, deniz ticaret odalarına ve ticaret ve sanayi odalarının sanayici
niteliğindeki üyelerine münhasır olmak üzere meslek grubu kurulabilmesi için
gereken asgari üye sayıları yönetim kurulunun teklifi üzerine meclisin üye tam
sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Birliğin onayı ile üçte bir oranında
indirilebilir.
Faaliyette
bulunan odaların meslek grupları, ticari ve sınai ihtiyaçların veya grup
üyelerinin sayısındaki azalmalar ya da artmaların gerekli kılması üzerine
Rehbere uygun olarak birleştirilebilir, ayrılabilir veya yeni meslek grupları
kurulabilir.
Meslek gruplarının
birleştirilebilmesi, ayrılabilmesi veya yeni meslek gruplarının kurulabilmesi,
yönetim kurulunun veya yukarda grup kurulabilmesi için gerekli olan asgari üye
sayısının teklifi üzerine meclisin üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararı ve
Birliğin onayına bağlıdır.
Birliğin onayına
sunulan meclis kararının, meslek komitesi ve meclis üyeliği seçim tarihinden en
az altı ay önce ve gerekçeli olarak alınması zorunludur. Altı aylık sürenin
hesaplanmasında, meclisin ilk karar tarihi dikkate alınır. Birlik tarafından
onaylanmayan kararlar, müracaat tarihinden itibaren otuz (30) gün içinde
gerekçeli olarak ilgili odaya bildirilir. Birliğin bu konudaki kararı kesindir.
c. Borsalarda
Mesleklerin Gruplandırılması Nasıl Yapılır?
Borsalarda
meslekler; Ticaret Borsalarında Mesleklerin Gruplandırılması Hakkında
Yönetmelik[2]
hükümlerine göre gruplandırılmaktadır.
Bu Yönetmeliğin
5 ve devamı maddelerine göre;
Borsalarda,
borsa kotasyonuna dâhil maddelere ait meslekler, TOBB tarafından yayımlanan
Rehbere uygun olarak gruplandırılır. TOBB, Rehberde yer alan mesleklerin
gerektiğinde değiştirilmesine, çıkarılmasına veya borsa kotasyonuna dâhil madde
nevinde meydana gelen değişmeler sonucunda teşkiline lüzum görülen yeni
mesleklerin Rehbere eklenmesine yetkilidir.
Borsalarda bir
meslek grubu kurulabilmesi için; kurulması düşünülen meslek grubu üye
sayısının;
Borsa Üye Sayısı
|
Meslek Grubu Üye Sayısı (En az)
|
0-500
|
25
|
501-5000
|
30
|
5001-
|
60
|
Olması gerekmektedir. Ancak, bu
sayılar, yönetim kurulunun teklifi üzerine meclisin üye tam sayısının salt
çoğunluğu kararı ve Birliğin onayı ile iki katına kadar artırılabilir.
Meslek
gruplarının birleştirilebilmesi, ayrılabilmesi veya yeni meslek gruplarının
kurulabilmesi; yönetim kurulunun veya yukarda grup kurulabilmesi için gerekli
olan asgari üye sayısının teklifi üzerine meclisin üye tamsayısının salt
çoğunluğunun kararı ve TOBB’un onayına bağlıdır. TOBB tarafından onaylanan
meslek grupları izleyen ilk genel seçimlerde uygulanır. Ancak, seçim tarihinden
itibaren geriye doğru altı ay içinde yapılan meslek grubu değişiklikleri
seçimlerde dikkate alınmaz.
TOBB’ un onayına
sunulan meclis kararının, meslek komitesi ve meclis üyeliği seçim tarihinden en
az altı ay önce ve gerekçeli olarak alınması zorunludur. Altı aylık sürenin
hesaplanmasında, meclisin ilk karar tarihi dikkate alınır. TOBB tarafından
onaylanmayan kararlar, müracaat tarihinden itibaren otuz (30) gün içinde
gerekçeli olarak ilgili borsaya bildirilir. TOBB’un bu konudaki kararı
kesindir.
d. Meslek Grubu
Kararına İtiraz Hususu
Üyenin odaya/borsaya kaydedilmesine ilişkin yönetim kurulu kararında,
üyenin faaliyet kodu ve meslek grubu Rehbere uygun olarak belirlenir. Faaliyet
kodu ve meslek grubu belirlenirken, üyenin Ticaret Sicili Müdürlüğüne (Borsalar
için Ticaret Sicili Müdürlüğüne veya Esnaf Siciline) beyan ettiği, fiilen
yapacağı iştigal konusu esas alınır.
Odaya/Borsaya kaydedilen üyeye, faaliyet kodu ve dâhil edildiği meslek
grubunun açıkça belirtildiği bir tebligat yapılır ve faaliyet kodu ve meslek
grubunun belirlenmesi işleminin Rehbere uygunluğunun değerlendirilmesi amacıyla
kayıt işlemi Birliğe bildirilir.
Odanın/Borsanın belirlediği faaliyet kodu ve meslek grubunun Rehbere
uygun olmadığının Birlik tarafından tespit edilmesi halinde, Birlik bu
tespitini, kayıtlarını değiştirmesi için bildirim tarihinden itibaren bir ay
içinde odaya/borsaya gönderir. Oda/borsa tarafından yapılan değişiklikler üyeye
tebliğ edilir.
Üye, oda/borsa tarafından kendisine tebliğ edilen faaliyet koduna ve
dâhil edildiği meslek grubuna ilişkin kararlara karşı, tebellüğ tarihinden
itibaren on gün içinde Birliğe itiraz edebilir. Bu madde gereğince Birliğe
yapılacak itirazlar, bir ay içinde incelenir ve karara bağlanır. Sonucu Birlik
tarafından ilgiliye ve odaya/borsaya tebliğ edilir. Süresinde itiraz edilmeyen
ve itiraz üzerine Birlik tarafından verilen kararlar kesindir.
e. İştigal
Konusunun Değişmesinin Meslek Grubuna Etkisi Nedir?
Oda/Borsa üyeleri, fiilen yaptıkları iştigal konularında meydana gelen
değişiklikleri, değişikliğin gerçekleşmesinden itibaren bir ay içinde kayıtlı
oldukları odaya/borsaya bildirmek zorundadır.
Odaya/Borsaya kayıtlı üyenin iştigal konusunun değiştiğinin beyan
üzerine veya oda/borsa ya da Birlik tarafından re’sen tespit edilmesi halinde;
üyenin faaliyet kodu ve meslek grubu ilgilinin talebi üzerine veya oda/borsa ya
da Birliğin tespiti çerçevesinde re’sen oda/borsa yönetim kurulu kararıyla
değiştirilir.
Üyenin faaliyet kodu ve meslek grubu değişikliğinin yapılabilmesi için
iştigal konusu değişikliğinin üye tarafından belgelendirilmesi veya kayıtlı
bulunduğu oda/borsa veya Birlik tarafından tespit raporuna dayandırılması
gerekir.
Üyenin, faaliyet kodu ve meslek grubunun değiştirilmesine ilişkin
kararlar oda/borsa tarafından ilgiliye tebliğ edilir ve yapılan değişiklik
işleminin Rehbere uygunluğu değerlendirilmek üzere Birliğe bildirilir.
Odanın/borsanın belirlediği faaliyet kodu ve meslek grubu değişikliğinin
Rehbere uygun olmadığının Birlik tarafından tespit edilmesi halinde, Birlik bu
tespitini, kayıtlarını değiştirmesi için bildirim tarihinden itibaren bir ay
içinde odaya/borsaya gönderir. Oda/borsa tarafından yapılan değişiklikler üyeye
tebliğ edilir.
Üye, oda/borsa tarafından kendisine tebliğ edilen faaliyet kodu ve
meslek grubu değişikliğine ilişkin kararlara karşı, tebellüğ tarihinden
itibaren on gün içinde Birliğe itiraz edebilir. Bu madde gereğince Birliğe
yapılacak itirazlar, bir ay içinde incelenir ve karara bağlanır. Sonucu Birlik
tarafından ilgiliye ve odaya/borsaya tebliğ edilir. Süresinde itiraz edilmeyen
ve itiraz üzerine Birlik tarafından verilen kararlar kesindir.
B. SEÇİM SÜRECİ
a. Seçim Takviminin Belirlenmesi
Odalar ve borsalar belirlenen takvim içerisinde seçim
sürecine ait tarihleri kendileri belirlerler.
Odalar ve borsalarda seçim süreci aşağıdaki gibidir
Yönetim
Kurulu seçim kararı alır.
|
|||
 |
|||
Seçim
tarihinden en az 20 gün önce seçmen listeleri İlçe Seçim Kuruluna 3 nüsha
olarak üst yazıyla sunulur
|
|||
En fazla
5 gün içinde İlçe Seçim Kurulu listeleri onaylar.
|
|||
 |
|||
Listeler
3 Tam iş günü askıda kalır
|
|||
 |
|||
Listelere
İtiraz varsa
|
Listelere
itiraz yoksa
|
||
 |
|||
İlçe Seçim Kurulu 2 gün içinde itirazı karara bağlar
|
|||
3 gün içinde İlçe Seçim Kurulu kararına İl Seçim Kuruluna itiraz
edebilir
|
|||
3 gün içinde İl Seçim Kurulu itirazı karara bağlar. Bu karara itiraz
edilemez.
|
|||
Listeler 3 tam iş günü askıda kalır
|
|||
 |
|||
Seçim
tarihi beklenir
|
|||
Meslek
Komitesi ve/veya Meclis seçimleri
|
|||
  Seçim sonuçlarının kesinleşmesinden itibaren
2 gün içinde |
|||
  |
|||
Yönetim
Kurulu Başkan ve üyeleri, disiplin kurulu üyeleri ve TOBB delege seçimleri
|
Meslek
Komitesi seçiminin kesinleşmesinden 3 gün itibaren Başkan ve Yardımcı seçimi
|
Meclis
Üyeliği Seçiminin kesinleşmesinden sonra ilk toplantıda Başkan ve Yardımcı
seçimi ile Hesapları İnceleme Komisyonu üyeleri seçimi
|
|
|
|||
Seçim
sonuçlarının kesinleşmesinden itibaren 2 gün içinde Yönetim Kurulu ilk
toplantısını yapar Başkan yrd. ve sayman üye seçilir. Disiplin Kurulu Başkanı
seçilir.
|
|||
b. Seçimlerde Gerçek ve Tüzel Kişilerin Temsiliyeti.
Tüzel kişiler meslek komiteleri ve
meclis üyeliği seçimlerine tüzel kişi olarak katılırlar. Meslek komiteleri ve
meclis üyeliği seçiminde oy pusulalarına tüzel kişinin unvanı, yazılır.
(Örneğin; SRA Danışmanlık ve Bağımsız Denetçilik A.Ş.)
Meslek komitesi ve meclis üyeliği
seçimleri hariç yapılacak diğer seçimlerde seçilen tüzel kişi değil, tüzel
kişinin temsilcisi olan gerçek kişidir. Oy pusulasına tüzelkişilerin gerçek
kişi temsilcisinin adı yazılır. (Örneğin; Yönetim Kurulu seçimine SRA
Danışmanlık ve Bağımsız Denetçilik A.Ş. tüzel kişiliği değil bu tüzel kişiliğin
temsilcisi Süleyman Ruhi AYDEMİR)
Borsalarda en az yedi meslek grubu
kurulamaması nedeniyle meclis üyeleri doğrudan seçiliyor ise meclise seçilen
tüzel kişiliktir. Meclis üyeliği seçimi hariç diğer seçimlerde ve görev
bölümünde oylar tüzel kişiliğe değil, onun temsilcisi gerçek kişiye verilir.
Tüzel kişilerin gerçek kişi
temsilcilerinin, temsil ettikleri tüzel kişinin tescilli ana sözleşmeleri
gereğince temsil ve bağlayıcı işlem yapma yetkisine sahip olduklarına dair
düzenlenmiş imza sirkülerinin aslı veya noter tasdikli sureti veya ticaret
sicil müdürlüğünden doksan gün içerisinde alınmış yetki belgesinin oy kullanma
sırasında ibrazı gerekir. İbraz edilen imza sirkülerinin bir fotokopisi oy
kullanılan sandık kurulu başkanına teslim edilir. Ticaret sicil müdürlüklerince
organ seçimlerinin başladığı tarihten önceki doksan gün de dâhil olmak üzere
oda ve borsa organ seçimlerinin yapıldığı aylarda seçim amacıyla tasdik edilen
bu belgelerden harç ve hizmet bedeli tahsil edilmez.
Tüzel kişilerin ve şubelerin
gerçek kişi temsilcisi için düzenlenecek yetki belgesi talepleri dilekçe ile
yapılır ve Yalnızca bir temsilci için yetki belgesi düzenlenir. Müşterek
yetkiye sahip temsilciler bulunması halinde hangi temsilci için yetki belgesi
düzenleneceği dilekçede belirtilir ve müşterek yetkililerce imzalanır. Münferit
yetkiye sahip birden fazla temsilci bulunması halinde dilekçe müştereken
imzalanabileceği gibi münferit yetkiye sahip temsilcilerden biri tarafından da
imzalanabilir. Münferit yetkililerden ilk başvurana yetki belgesi verilir.
Düzenlenen yetki belgesi iade edilmedikçe yeni yetki belgesi düzenlenmez. Yetki
belgesinin zayi olması halinde, aynı kişi/kişiler tarafından talep edilmesi
şartıyla aynı kişi adına yeni bir yetki belgesi düzenlenir. Zayi olan yetki
belgesinin başka bir temsilci adına düzenlenmesinin talep edilmesi halinde,
başvuru dilekçesinin temsil ve bağlayıcı işlem yapma yetkisine sahip tüm
temsilciler tarafından imzalanması zorunludur. Münfesih, tasfiye haline girmiş,
iflasına karar verilmiş şirketlerin temsilcileri ile adi ortaklık adına organ
seçimlerinde kullanılmak üzere yetki belgesi düzenlenmez.
Gerçek kişiler ise seçimlere
bizzat kendileri iştirak ederler. Bu kişiler, seçme ve seçilme haklarını
vekâleten veya ticari mümessil vasıtasıyla kullandıramazlar.
Birden fazla firma sahibi gerçek
kişiler, kayıtlı oldukları bütün meslek gruplarında meslek komitesi seçimlerine
iştirak edebilir. Ancak, birden fazla firma sahibi gerçek kişi mecliste birden
fazla firmasını temsilen bulunamaz.
ÖRNEK: Ticari faaliyetleri nedeniyle 4 ayrı firması bulunan Bay C, 4 ayrı
meslek grubuna kayıtlıdır. Bay C, bütün meslek gruplarında seçimlere iştirak
etmiş ve 4 meslek grubunda da meslek komitesi üyeliğine seçilmiştir. Bay C,
mecliste ise sadece 1 firmasını temsilen bulunacaktır.
Tüzel kişileri meslek komitesi ve
meclis üyeliği seçimlerinde temsil edecek gerçek kişinin seçmen olabilmesi ve
seçilme yeterliliğine sahip olma şartları farklıdır.
Seçmen Olabilme Şartları
|
Seçilebilme Şartları
|
a) Seçim tarihi itibarıyla en az 2 yıldır Oda ve borsaya kayıtlı
olmak,
b) Gerçek kişiler ile tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri için seçim günü itibarıyla on sekiz yaşını doldurmuş olmak, c)Tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri için tescilli ana sözleşmelerinde temsil ve bağlayıcı işlemler yapma yetkisine sahip olmak, ç)Oda ve borsaya kaydını gerektiren ticari ve sınaî kazanç dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak, d)Kanunun 10 uncu ve 32 nci maddeleri uyarınca meslek grubu ve seçmen listelerinden silinmemiş olmak veya Kanunda belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmiş olmak suretiyle yeniden meslek grubu ve seçmen listelerine dâhil edilmiş olmak, e) Ticaret şirketlerinde, şirketin ortağı ve/veya yöneticisi olmak ve şirketi temsil ile bağlayıcı işlem yapmaya yetkili olmak, f) Ticaret şirketleri dışındaki tüzel kişilere ait ticari işletmelerde, gerçek kişi temsilcinin işletmenin yöneticisi olmak ve ticari işletmeyi temsil ile bağlayıcı işlem yapmaya yetkili bulunmak, g) Gerçek kişilere ait ticari işletmelerde ticaret siciline tescil edilmiş temsilcinin bulunması halinde bunların işletmeyi temsil ile bağlayıcı işlem yapmaya yetkili bulunmak |
a)Seçim tarihi itibarıyla, tacir ve sanayiciler için ticaret
siciline, borsa üyelerinden esnaf niteliğinde olanlar için ise esnaf ve
sanatkâr siciline kayıtlı bulunmak şartıyla, yeni kurulan oda ve borsalar
hariç en az iki yıldan beri oda veya borsaya kayıtlı olmak,
b)Gerçek kişiler ile tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri için seçim günü itibarıyla 25 yaşını doldurmuş ve okur-yazar olmak, c)İflas etmemiş ya da iflas etmiş olsa bile itibarını hükmen yeniden kazanmış olmak, c) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis cezasına mahkûm olmamak, d) Kanunun 10 uncu ve 32 nci maddeleri uyarınca meslek grubu ve seçmen listelerinden silinmemiş olmak veya Kanunda belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmiş olmak suretiyle yeniden meslek grubu ve seçmen listelerine dâhil edilmiş olmak, f)Oda ve borsaya kaydını gerektiren ticari ve sınaî faaliyetten elde edilen kazanç dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak g) Ticaret şirketlerinde, şirketin ortağı ve/veya yöneticisi olması ve şirketi temsil ile bağlayıcı işlem yapmaya yetkili bulunmak,( seçimden en az altı ay öncesini kapsaması) g) Ticaret şirketleri dışındaki tüzel kişilere ait ticari işletmelerde, gerçek kişi temsilcinin işletmenin sahibi veya temsilcisi olmak ve ticari işletmeyi temsil ile bağlayıcı işlem yapmaya yetkili bulunmak, ( seçimden en az altı ay öncesini kapsaması) h) Gerçek kişilere ait ticari işletmelerde ticaret siciline tescil edilmiş temsilcinin bulunması halinde bunların işletmeyi temsil ile bağlayıcı işlem yapmaya yetkili bulunmak, ( seçimden en az altı ay öncesini kapsaması) |
Meslek komitesi ve meclise seçilen
tüzel kişileri, meslek komitesi ve meclis üyeliği seçimlerinde oy kullanan
gerçek kişi temsilcileri temsil edebileceği gibi, seçilme yeterliliğini taşıyan
başka gerçek kişiler de temsil edebilir.
ÖRNEK: SRA Danışmanlık ve Bağımsız Denetçilik A.Ş. tüzel kişiliğini temsil
etmek üzere oy kullanan kişi Süleyman Ruhi Aydemir’dir. Bu tüzel kişiliği
meslek komitesi ve mecliste temsil edecek kişi Süleyman Ruhi Aydemir
olabileceği gibi şirketi temsilen başka bir gerçek kişi de olabilir.
Organ üyeliklerindeki boşalma
nedeniyle meslek komitesi veya meclise yedek üye olarak seçilen tüzel kişinin
asil üyeliğe çağrılması halinde, bu tüzel kişiyi meslek komitesi ve mecliste
temsil edecek gerçek kişi, adli sicil belgesini[3]
üyeliğe davet yazısının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde odaya/borsaya
ibraz etmek zorundadır. Süresi içinde bu belgenin ibraz edilmemesi durumunda,
diğer yedek üyeler sırası ile meslek komitesi veya meclis asil üyeliğine
çağrılır.
Bir gerçek kişinin, ana sözleşme
uyarınca tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili kılınmadan, yalnızca oda veya
borsa seçimlerinde oy kullanması veya organlarda tüzel kişiyi temsil etmesi
mümkün değildir.
Bir tüzel kişinin hem meslek
komitesine hem de meclis üyeliğine seçilmesi halinde, tüzel kişiyi meslek
komitesinde ve mecliste aynı gerçek kişi temsil eder.
ÖRNEK: SRA Danışmanlık ve Bağımsız Denetçilik A.Ş. tüzel kişiliği hem meslek
komitesine hem de meclis üyeliğine seçilmiş ve bu şirketi Süleyman Ruhi AYDEMİR
temsil ediyor ise Süleyman Ruhi Aydemir hem meslek komitesi hem de meclis üyesi
olacaktır.
Aynı gerçek kişi kendi adına bir
meslek komitesine, tüzel kişi temsilcisi olarak bir başka meslek komitesine
seçilebilir veya değişik meslek komitelerinde değişik tüzel kişileri temsil
edebilir. Ancak, aynı gerçek kişi aynı meslek komitesinde veya aynı mecliste
birden fazla gerçek ve tüzel kişiyi temsil edemez.
ÖRNEK: Süleyman Ruhi AYDEMİR hem gerçek kişi olarak sahibi olduğu Aydemir
Kırtasiye adına Kırtasiyeciler Meslek Komitesine hem de SRA Danışmanlık ve
Bağımsız Denetçilik A.Ş. tüzel kişiliği adına Danışman Firmalar Meslek
Komitesine seçilebilir. Ancak, Aydemir Kırtasiye ve SRA Danışmanlık ve Bağımsız
Denetçilik A.Ş. tüzel kişiliğinin ikisi de meclis üyeliğine seçilmiş ise
ikisinin de meclisteki temsilcisi Süleyman Ruhi Aydemir olamaz.
Tüzel kişilerin gerçek kişi
temsilcisi temsil yetkisini kaybettiği takdirde, temsilcinin, seçilmiş olduğu
yönetim kurulu başkan ve üyeliği, disiplin kurulu üyeliği, Genel Kurul
delegeliği ile temsil edilen tüzel kişinin meclis üyeliği son bulur. Ancak,
tüzel kişilik meslek komitesi üyeliğini, en az yedi meslek grubu kurulamayan
borsalarda ise meclis üyeliğini muhafaza eder.
Bu şekilde boşalan delege ve
üyeliklerin yerine geri kalan süreyi tamamlamak üzere yedek delege ve üyeler
çağrılır. Ancak, meslek komitesi ile en az yedi meslek grubu kurulamayan
borsalarda meclis üyeliğini muhafaza eden tüzel kişiler bir ay içinde
kendilerini temsil edecek gerçek kişinin ismini oda veya borsaya bildirir. Bu
süre içinde bu belgenin ibraz edilmemesi durumunda, diğer yedek üyeler sırası
ile meslek komitesi veya meclis asil üyeliğine çağrılır.
Tüzel kişi seçilme yeterliliğini
kaybettiği takdirde, bu tüzel kişi meslek komitesi ve meclis üyeliğinden, en az
yedi meslek grubu teşkil edilemeyen borsalarda ise meclis üyeliğinden düşer.
Temsilcisi olan gerçek kişinin de seçilmiş olduğu oda, borsa ve Birlik
organlarındaki görevleri sona erer ve yerlerine yedek üyeler çağrılır.
Tüzel kişileri temsile yetkili
olanlar birden fazla ise, temsil yetkisini muhafaza ettiği sürece meslek
komitesi ve meclis toplantılarında ve yönetim kurulu başkan ve üyeliği,
disiplin kurulu üyeliği ile Genel Kurul delegeliği seçimlerinde aynı gerçek
kişi temsil eder.
ÖRNEK 1: Meclis üyeliğine seçilen ve meclis başkan yardımcısı ve aynı zamanda
TOBB delegesi olan ABC İthalat ve İhracat Şirketinin temsilcisi olan Bay E
temsilciliği devam ederken görevi kötüye kullanma suçundan hüküm giymiştir. Bu
takdirde Bay E’nin organlardaki tüm görevleri sona erer. ABC İthalat ve İhracat
Şirketini temsil etmek üzere şirketten yeni temsilci istenilecektir. Ancak,
bildirilecek yeni temsilci Bay E’nin temsil ettiği meclis başkan yardımcılığı
ve TOBB delegeliği üyeliklerini devam ettiremez.
ÖRNEK 2: Yönetim Kurulu üyeliğine seçilen DEF Nakliyat A.Ş iflas nedeniyle
kapanmıştır. Bu şekilde DEF Nakliyat A.Ş seçilme yeterliliğini kaybetmiş olduğu
için organlardaki tüm üyelikler sona erer ve yerine DEF A.Ş’ yi temsil edecek
diğer kişi değil Yönetim Kurulu yedek üyesinin çağrılması gerekmektedir.
Gerçek ve tüzel kişilerin varsa şubelerini veya fabrikalarını
bu şube veya fabrika namına ilzama yetkili olanlar temsil ederler. Şube veya
fabrika temsilcilerinin bu Yönetmeliğinin seçme ve seçilme yeterliliklerini
tevsik eden belgelere sahip olmaları şarttır.
C. ODA/BORSA
ORGANLARINA SEÇİLECEK ÜYE SAYISININ BELİRLENMESİ.
Oda
ve borsaların organları; meslek komiteleri, meclis, yönetim kurulu ve disiplin
kuruludur.
Oda ve
Borsa organlarına seçilecek üye sayısı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile
Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmelik[4]
hükümlerine göre yapılmaktadır.
a. Odalarda Meslek Komitesi Üye sayısının Belirlenmesi
Odalarda
meslek komiteleri üye sayıları; oda üye sayısı ve meslek grubu üye sayısına
göre farklılık göstermektedir.
Oda Üye Sayısı
|
Meslek Grubu Üye Sayısı
|
Meslek Komitesi Üye Sayısı (Asil)
|
Meslek Komitesi Üye Sayısı (Yedek)
|
1000 ve daha az
|
25-100
|
5
|
5
|
101 ve daha fazla
|
7
|
7
|
|
1001-5000
|
50-150
|
5
|
5
|
151 ve daha fazla
|
7
|
7
|
|
5001-10000
|
100-200
|
5
|
5
|
201 ve daha fazla
|
7
|
7
|
|
10001-25000
|
150-400
|
5
|
5
|
401-1000
|
7
|
7
|
|
1001-2500
|
9
|
9
|
|
2501 ve daha fazla
|
11
|
11
|
|
25001–50000
|
200-750
|
5
|
5
|
751-2000
|
7
|
7
|
|
2001-4000
|
9
|
9
|
|
4001 ve daha fazla
|
11
|
11
|
|
50001–150000
|
250-1000
|
5
|
5
|
1001-2500
|
7
|
7
|
|
2501-5000
|
9
|
9
|
|
5001 ve daha fazla
|
11
|
11
|
|
150000 ve daha fazla
|
500-2000
|
5
|
5
|
2001-5000
|
7
|
7
|
|
5001-10000
|
9
|
9
|
|
10001 ve daha fazla
|
11
|
11
|
Çalışma
alanı birden fazla ili kapsayan deniz ticaret odalarında ise, meslek grubu
kurulabilmesi için gereken asgari üye sayılarının üçte bir oranında indirilerek
uygulanması halinde, yukarda yer alan meslek grubu üye sayıları da üçte bir
oranında indirilerek uygulanır.
b. Borsalarda Meslek Komitesi Üye Sayısının Belirlenmesi
Borsalarda
da meslek komiteleri üye sayıları; borsa üye sayısı ve meslek grubu üye
sayısına göre farklılık göstermektedir.
Borsa Üye Sayısı
|
Meslek Grubu Üye Sayısı
|
Meslek Komitesi Üye Sayısı
(Asil)
|
Meslek Komitesi Üye Sayısı
(Yedek)
|
500 ve daha az
|
25-40
|
5
|
5
|
41 ve daha fazla
|
7
|
7
|
|
501-5000
|
30-60
|
5
|
5
|
61 ve daha fazla
|
7
|
7
|
|
5001-10000
|
60-1500
|
5
|
5
|
1501 ve daha fazla
|
7
|
7
|
|
10001 ve daha fazla
|
60-1500
|
5
|
5
|
1501-2000
|
7
|
7
|
|
2001-3000
|
9
|
9
|
|
3001 ve daha fazla
|
11
|
11
|
Komiteler kendi üyeleri arasından dört yıl için bir başkan ve bir başkan
yardımcısı seçer.
c. Oda/Borsa Meclis Üye Sayısının Belirlenmesi
Oda ve
borsa meclisleri, meslek gruplarının sayıları oranında gönderdikleri üyelerden oluşur.
Bu sayılar şu şekildedir:
Meslek Komitesi Üye Sayısı
|
Meclis Üyesi Sayısı (Asil)
|
Meclis Üyesi Sayısı (Yedek)
|
5
|
2
|
2
|
7
|
3
|
3
|
9
|
4
|
4
|
11
|
5
|
5
|
En az yedi meslek grubu kurulamayan borsalarda meclisler
borsaya kayıtlı olanların kendi aralarından seçecekleri on dört üye ile
kurulur. Bu takdirde meslek komitelerinin görevleri meclislerce seçilecek
ihtisas komisyonları tarafından yerine getirilir. Meclis, kendi üyeleri
arasından dört yıl için başkan ile bir veya iki başkan yardımcısı seçer.
Ayrıca
aynı sayıda yedek üye seçilir.
d. Oda/Borsa Yönetim Kurulu Üye Sayısının Belirlenmesi
Oda ve borsa yönetim kurulu ise meclisçe dört yıl için
seçilen üyelerden oluşur. Meclis kendi üyeleri arasından yönetim
kurulunun başkanını, asıl ve yedek üyelerini tek liste halinde seçer.
Yönetim
Kurulu üye sayısı da meclis üye sayısı oranına bağlı olarak değişir.
Meclis Üye Sayısı
|
Yönetim Kurulu Üye Sayısı (Asil)
|
Yönetim Kurulu Üye Sayısı (Yedek)[5]
|
20 den az
|
5
|
4
|
20-29
|
7
|
6
|
30-39
|
9
|
8
|
40 ve daha fazla
|
11
|
10
|
Oda/borsa disiplin kurulu, meclisçe odaya/borsaya kayıtlı
olanlar arasından dört yıl için seçilen altı asıl ve altı yedek üyeden oluşur.
Disiplin kurulu, seçimden sonraki ilk toplantısında üyeleri arasından bir
başkan seçer. Başkanın bulunmadığı zamanlarda en yaşlı üye kurula başkanlık
eder.
e. Disiplin Kurulu Üye
Sayısının Belirlenmesi
Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin “Seçilme Yeterlilikleri” başlıklı
6’ncı maddesinde oda ve borsa organlarına seçilebilmek için gerekli şartlar
sayılmış, Oda ve Borsa Üyelerine Verilecek Disiplin ve Para Cezaları ile
Disiplin Kurulu ve Yüksek Disiplin Kurulu Hakkında Yönetmeliğin[6]
26’ncı maddesinde Disiplin Kurulu asil ve yedek üyeliliklerine seçilen
kişilerce ibraz edilecek belgelere ilişkin hususlar düzenlenmiştir.
Disiplin Yönetmeliğinin belirtilen 26’ncı maddesine göre, disiplin
kurulu üyeliğine seçilebilmek için;
a) Seçim tarihi
itibarıyla, tacir ve sanayiciler için ticaret siciline, borsa üyelerinden esnaf
niteliğinde olanlar için ise esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı bulunmak
şartıyla, yeni kurulan oda ve borsalar hariç en az iki yıldan beri oda veya
borsaya kayıtlı olmak,
b) Gerçek
kişiler ile tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri için seçim günü itibarıyla
25 yaşını doldurmuş olmak,
c) İflas etmemiş
ya da iflas etmiş olsa bile itibarını hükmen yeniden kazanmış olmak,
ç) Türk Ceza
Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten
işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin
güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni
kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat
karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi
kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis cezasına mahkûm olmamak,
d) Kanunun 10
uncu ve 32 nci maddeleri uyarınca meslek grubu ve seçmen listelerinden
silinmemiş olmak veya Kanunda belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmiş olmak
suretiyle yeniden meslek grubu ve seçmen listelerine dâhil edilmiş olmak,
e) Oda ve borsaya kaydını gerektiren ticari ve sınaî faaliyetten elde
edilen kazanç dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak
f)Daha önce
herhangi bir disiplin veya para cezası almamış olmak
g)En az lise ve dengi okul mezunu olmak gerekmektedir.
Disiplin Kurulu üyeliğine seçilebilmek için meslek komitesi veya meclis
üyesi olmak zorunlu değildir.
Disiplin kurulu asil ve yedek üyeliğine seçilenlere seçimlerin kesinleşmesini
müteakip on beş gün içinde oda/borsa genel sekreterliğince tebligat yapılır. Bu
tebligatta, öğrenim durumlarını gösterir belgeyi tebellüğ tarihinden
itibaren otuz gün içinde oda veya borsa genel sekreterliğine evrak kayıt
numarası almak suretiyle ibraz etmek zorunda oldukları, belgenin süresi içinde
ibraz edilmemesi halinde disiplin kurulu asil veya yedek üyeliğinin
kendiliğinden sona ereceği belirtilir.
Disiplin kurulu asil ve yedek üyeliğine seçilenlerin ibraz ettikleri
öğrenim durumunu gösterir belge ile bu üyelerin daha önceden disiplin veya para
cezası alıp almadığı hususu oda veya borsa genel sekreterlerince incelenir ve
seçilme yeterliliği bulunmadığı anlaşılanların disiplin kurulu asil veya yedek
üyeliğinin kendiliğinden sona erer.
C. DİĞER HUSUSLAR
a. Aynı Anda İki Ayrı Odada/Borsada Görev Alınabilinir mi?
Bir oda veya borsanın meslek komitesi veya meclis üyeliğine seçilen gerçek
kişiler ile tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri aynı faaliyet alanı içinde
bulunan başka bir oda veya borsanın meslek komitesi veya meclisinde görev
alamazlar.
Seçildikleri takdirde hangi oda veya borsa meslek komitesi ve meclisinde
görev alacaklarını seçimlerin kesinleşmesinden itibaren on beş (15) gün içinde
ilgili oda/borsa yönetim kurulu başkanlığına yazılı olarak bildirirler. Bu süre
içinde bildirmedikleri takdirde ilgilinin seçilmiş olduğu organ üyelikleri
kendiliğinden sona erer.
Aynı faaliyet alanı içinde bulunan birden çok oda ve borsaya kayıtlı
tüzel kişiler, temsilcilerinin farklı gerçek kişiler olması şartıyla bu
kuruluşların meslek komitesi ve meclislerinde görev alabilir.
ÖRNEK: Ticari faaliyetleri nedeniyle A
Ticaret Odası ve B Ticaret Borsasına üyeliği devam eden ABC A.Ş, organ
seçimleri sonucunda A Ticaret Odasının meslek komitesine, aynı zamanda da B
Ticaret Borsası meclis üyeliğine seçilmiştir.
Seçimlerin kesinleşmesinden sonra işlerinin yoğunluğu nedeniyle 15
günlük süre zarfında hangi oda/borsada görev alacağına ilişkin talepte
bulunmada ihmalkârlık etmiştir. Bu durumda ABC A.Ş.’nin hem odadaki hem de
borsadaki seçilmişliği sona erecektir.
b. Aynı Anda Hem Esnaf Odası Hem de Oda/Borsa Organlarında Görev
Alınabilinir mi?
Organ Seçimleri
Yönetmeliğinde; oda ve borsaların meslek komiteleri ve meclis üyeliğine
seçilmiş gerçek kişiler ile tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri, 17/7/1964
tarihli ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanununa[7]
tabi olarak kurulan odalarda görev alamazlar denilmektedir
Ancak, 5362
sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun 76’ncı maddesiyle
17.7.1964 tarihli ve 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanunu yürürlükten
kaldırılmıştır.
Bu maddede;
“diğer kanunlarda, 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununa yapılmış olan
atıflar bu Kanuna yapılmış sayılır” denildiği için aynı yasaklama devam
etmektedir.
Bu durumda olanlar, seçimlerin
kesinleşmesinden itibaren tercihlerini on beş (15) gün içinde ilgili oda/borsa
yönetim kurulu başkanlığına yazılı olarak bildirir. Bu süre içinde
bildirmedikleri takdirde, ilgilinin odadaki/borsadaki meslek komitesi ve meclis
üyelikleri kendiliğinden sona erer.
ÖRNEK: Organ seçimleri sonucunda A Ticaret Borsası meclis üyeliğine seçilen
Bay B, aynı zamanda pazarcılar odası başkanıdır. Bay B, aynı zamanda 5362
sayılı Kanuna tabi meslek kuruluşunda görev yaptığı için, organ seçimlerinin
kesinleşmesine müteakip on beş gün içerisinde pazarcılar odası başkanlığı ile
borsa meclis üyeliği arasında tercih yapmak zorundadır. Bu bağlamda, borsa
yönetim kuruluna yazılı olarak başvurması gerekmektedir. Bu başvuruyu yapmadığı
takdirde Borsa meclis üyeliği kendiliğinden sona erecektir.
Organ
Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin 7/1’inci maddesine göre; Oda ve borsa meslek
komitesi, meclis ve disiplin kurulu üyeliğine seçilenler, seçimlerin
kesinleşmesini müteakip on beş (15) gün içinde oda/borsa genel sekreterliğince
yapılacak tebligat üzerine, bu Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının
(d) bendinde belirtilen hususu tevsik eden adli sicil belgesini tebellüğ
tarihinden itibaren otuz (30) gün içinde oda veya borsa genel
sekreterliğine imza karşılığında veya evrak kayıt numarası almak suretiyle teslim
etmek zorundadır.
Burada
dikkat edilecek husus; seçimlerin kesinleşmesinden sonra oda/borsa genel
sekreterliğince seçilenlere 15 gün içerisinde tebligat yapılması, bu tebligatın
içeriğinin durumu izah eder şekilde olması ve söz konusu tebligatın seçilmiş
kişiye ulaşmasından itibaren 30 gün içerisinde seçilmiş kişi tarafından adli
sicil belgesini odaya/borsaya getirmiş olması ve bu getirme karşılığında evrak
kayıt numarasının alınmış olmasıdır.
Tüzel
kişilerde bu zorunluluk, gerçek kişi temsilcileri tarafından yerine getirilir.
Adli sicil belgesinin süresi içinde teslim edilmemesi halinde üyenin oda ve
borsa organlarındaki görevi kendiliğinden sona erer.
Bunun
dışında, herhangi bir nedenle asıl üyeliklerin boşalması sonucu göreve çağrılan
yedek üyeler de, genel sekreterin göreve davet tebligatını tebellüğden itibaren
otuz gün içinde adli sicil belgesi ibraz etmek zorundadır.
d. Şirketlerin Tür Değişikliğinin Organ
Üyeliklerine Etkisi.
5174 sayılı Kanunun 83’üncü maddesinde;
Seçilme yeterliliği bulunmadığı sonradan
anlaşılanlar ile seçilme yeterliliğini kaybedenlerin yanı sıra, üye şirketin
münfesih olması, şirketin veya işletmenin işyerini veya merkez kaydını başka
bir oda ya da borsanın çalışma alanına taşıması hallerinde üyelik ile birlikte
seçilmiş olduğu oda, borsa ve Birlik organlarındaki görevi kendiliğinden sona
erer hükmü bulunmaktadır.
Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğinin 41’inci
maddesinde; tüzel kişilerin meslek komiteleri ve meclis üyeliği seçimlerine
tüzel kişi olarak katılacağı, gerçek kişilerin ise seçimlere bizzat iştirak
edecekleri, bu kişilerin, seçme ve seçilme haklarını vekâleten
kullandıramayacakları yazılmıştır.
42’nci maddesinde ise; tüzel kişinin seçilme yeterliliğini
kaybetmesi halinde, bu tüzel kişinin meslek komitesi ve meclis üyeliğinden, en
az yedi meslek grubu teşkil edilemeyen borsalarda ise meclis üyeliğinden
düşeceği, temsilcisi olan gerçek kişinin de seçilmiş olduğu oda, borsa ve
Birlik organlarındaki görevleri sona ereceği ve yerlerine yedek üyeler
çağrılacağı belirtilmiştir.
Bu çerçevede; bir üyenin seçilmiş olduğu oda, borsa
ve Birlik organlarındaki görevinin kendiliğinden sona ermesi;
Seçilme yeterliliğinin bulunmadığının tespit
edilmesi,
Seçilme yeterliliğinin sonradan kaybedilmesi,
Üye şirketin münfesih olması hallerine bağlıdır.
Bunun dışında; bir ticaret
şirketinin bir başka ticari şirkete dönüşmesi suretiyle tür değiştirmesi
durumu 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 180 inci maddesi çerçevesinde ele
alınmaktadır. Bir şirket hukuki şeklini değiştirebilir. Yeni türe dönüştürülen
şirket eskisinin devamıdır. Bu
bağlamda; şirketin hukuki şeklinin değiştirilebileceği ve tür
değiştirmede şirketin varlığının sona ermediği, tüzel kişiliğinin aynen devam
edeceği dolayısıyla şirketin seçilebilme yeterliğini yitirmediği ve seçilmiş
olduğu organlardaki üyeliklerinin devam edeceği açıktır.
Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye
dönüşmesi, tüzel kişinin şekil değiştirerek bir ticari işletme haline gelmesidir.
Her ticaret şirketi, tabi olduğu sorumluluk sistemi ne olursa olsun bir ticari
işletmeye dönüşebilir. Dönüşme sonucunda meydana gelen ticari işletme dönüşen
ticaret şirketinin devamıdır. Bir ticari işletmenin bir ticaret şirket türüne
dönüşmesi halinde yeni türün tescili için zorunlu olan olguların tescili ile
birlikte tür değişikliği nedeniyle ticari işletmeye ilişkin kayıtlarda gerekli
değişiklikler yapılır. Tescil, eski türün sicil kaydı üzerinden yapılır. Bu
husus hem Türk Ticaret Kanununun 194’ üncü maddesinde hem de Ticaret Sicil
Yönetmeliğinin 134 ve 135 inci maddelerinde düzenlenmiştir.
Ticaret şirketinin ticari işletmeye dönüşmesinde,
ticari işletmenin tüzel kişiliğinin olmaması nedeniyle ticari işletmenin
sahibinin gerçek kişi de olabilmesi yanında Ticaret Sicili Yönetmeliğinde
önceki şirketin tüzel kişiliğinin de sona erdiğinin tescil edileceğinin hükme
bağlandığı açıkça ifade edildiğinden 5174 sayılı Kanun kapsamında ticari
işletmeye dönüşen şirketin münfesih sayıldığı kabul edilmelidir. Bu bağlamda
şirketin üyelik ile birlikte seçilmiş olduğu oda, borsa ve Birlik
organlarındaki görevinin kendiliğinden sona erecektir.
Ticari işletmenin ticaret şirketine dönüşmesi
halinde ise yeni türün tescili için zorunlu olan olguların tescili ile birlikte
tür değişikliği nedeniyle ticari işletmeye ilişkin kayıtlarda gerekli
değişikliklere ilişkin tescil, eski türün sicil kaydı üzerinden yapılması
gerekmektedir. Bu bağlamda; gerçek kişi olarak seçimlere giren ve bu sıfatla
organlara seçilen üyenin ticaret şirketine dönüşmesi halinde seçilme
yeterliliğini kaybedecek ve dolayısıyla organ üyeliğini yitirecektir.
ÖRNEK 1: Aydemir Kırtasiye temsilcisi
olarak seçimlere giren ve yönetim kurulu üyeliğine seçilen Süleyman Ruhi
AYDEMİR ticari işletmesini anonim şirkete çevirmiş ve SRA Kırtasiye A.Ş olmuş
ise organlardaki tüm üyelikleri sona erecektir. Zira, Süleyman Ruhi AYDEMİR
seçimlere Aydemir Kırtasiye temsilcisi olarak seçimlere katılmış ve
seçilmiştir. Sermaye şirketine dönüştüğü için seçilme yeterliliğini kaybetmiş
olacaktır. Zira SRA Kırtasiye A.Ş seçimlere katılmamıştır.
ÖRNEK 2: Seçimlere SRA Kırtasiye A.Ş
katılmış ve organ üyeliklerine seçilmiş, daha sonra SRA Kırtasiye A.Ş tür
değiştirerek Aydemir Kırtasiye ticari işletmesine dönüşmüş ise benzer şekilde
SRA Kırtasiye A.Ş seçilme yeterliliğini kaybetmiş olacaktır. Aydemir Kırtasiye
ticari işletmesi ise zaten seçimlere bu sıfatla katılmadığı için temsil
edilememektedir. Dolayısıyla temsilcisi aynı kişi olsa bile yukardaki
durumlarda her iki işletmenin temsil edilebilmesi mümkün değildir.
ÖRNEK 3: Seçimlere SRA
Kırtasiye A.Ş katılmış ve organ
üyeliklerine seçilmiş olan şirket türünü değiştirerek SRA Kırtasiye Ltd.Şti.
olmuştur. Bu durumda yeni türe dönüştürülen şirket eskisinin devamı olduğu için
şirketin seçilebilme yeterliğini yitirmemekte ve seçilmiş olduğu organlardaki
üyeliklerinin devam etmektedir.
SONUÇ
Ülkemizde üst
birlik olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin (TOBB) yanı sıra 181 ticaret
ve sanayi odası, 57 ticaret odası, 12 sanayi odası, 2 deniz ticaret odası ve
113 ticaret borsası bulunmakta ve bu kurumların seçimleri, 01.06.2004 tarihli ve 25479 sayılı Resmi
Gazetede yayınlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar
ve Borsalar Kanununda yazılı esas ve usullere göre, ortak veri tabanında oda ve
borsa meslek gruplarına göre seçme ve seçilme niteliklerini haiz olan üyeleri
gösteren güncel üye listeleri dikkate alınarak yargı gözetiminde yapılmaktadır.
Yapılan
seçimler; süreler, temsiliyet, organların oluşumu çerçevelerinde dikkatli bir
şekilde ele alınması gereken bir sürece sahip olduğu için seçme ve seçilme
haklarının kullandırılması da aynı çerçevede ele alınmalıdır.
[3] Türk
Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten
işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin
güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni
kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat
karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi
kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis cezasına mahkûm olmamak
şartını içerir belge
[5] Yönetim
kurulu başkanı dışındaki tüm üyelerin yedekleri seçildiği için sayıya Yönetim
Kurulu Başkanı dahil edilmemiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder