Not: Gümrük ve Ticaret Dünyası Mart 2018' de Yayımlanmıştır.
ÖZET
Ülkemiz ekonomisi
içinde önemli bir rol oynayan AVM’lere yönelik yasal düzenlemelerin
oluşturulabilmesi için öncelikle 6585 Sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun[1]
(Kanun) yayımlanarak perakende sektöründe genel hukuki bir çerçeve
oluşturulmuştur. Ardından ise Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik[2]
(Yönetmelik) yayımlanarak perakende sektörünün önemli aktörlerinden olan
AVM’lere yönelik hukuki düzenleme yapılmıştır.
Bu çalışma, AVM’lere
yönelik yapılmış düzenlemeleri değerlendirmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ortak
Kullanım Alanı, Ortak Gider, Yer Tahsisi, Perakende İşletme
GİRİŞ
Perakende sektörünün lokomotifi haline gelen ve ülkemiz
ekonomisi içinde önemli bir rol oynayan Alışveriş Merkezleri(AVM), günümüz
modern kent yaşamında tüketim anlayışı ve kültürünün geçirdiği dönüşümün mekân boyutunu
yansıtan önemli örneklerdir.
Alışveriş merkezi; bir yapıya veya
alan bütünlüğü içinde yapılar topluluğuna, en az beş bin metrekare satış
alanına[3],
içinde en az biri büyük mağaza[4]
niteliğini taşımak şartıyla beslenme, giyinme, eğlenme, dinlenme, kültürel ve
benzeri ihtiyaçların bir kısmının veya tamamının karşılandığı en az on işyerine
ya da büyük mağaza niteliği taşıyan işyeri bulunmasa dahi beslenme, giyinme,
eğlenme, dinlenme, kültürel ve benzeri ihtiyaçların bir kısmının veya tamamının
karşılandığı en az otuz işyerine, ortak kullanım alanlarına ve merkezi bir
yönetime sahip perakende işletmedir[5].
1. ALIŞVERİŞ MERKEZİNİN
PROJELENDİRİLMESİ VE RUHSATLANDIRILMASI
AVM’lerin yapı ruhsatı başvurusunda,
AVM’lerin taşıması gereken nitelikleri haiz projeler alışveriş merkezi projesi
kabul edilir. Bu projede alışveriş merkezi ile birlikte başka yapıların
bulunması projenin niteliğini değiştirmez. Alışveriş merkezi projelerinde ortak
kullanım alanlarına yer verilir.
Alışveriş merkezine yapı ruhsatı,
yapı kullanma izin belgesi ve işyeri açma ve çalışma ruhsatını verme,
değiştirme ve yenileme yetkisi büyükşehir olan yerlerde büyükşehir
belediyesine; diğer yerlerde belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde
ilgili belediyelere, belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında ise il özel
idarelerine aittir.
Alışveriş merkezi projesi için yapı
ruhsatı verilirken, başvuru tarihinden itibaren üç iş günü içinde Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonunun
yazılı görüşleri talep edilir. Bu kurumlar talep yazısının kendilerine ulaştığı
tarihten itibaren on beş iş günü içinde görüşlerini yazılı olarak gönderir. Bu
görüşler tavsiye niteliğindedir. Görüş yazılarında; yapı ruhsatını vermeye
yetkili idarenin[6]
sınırları içindeki alışveriş merkezi sayısı, bunların birbirine ve yerleşim
yerlerine olan mesafesi, ulaşım imkânları, alışveriş merkezinin çevreye,
altyapıya ve trafiğe getireceği yükler ile yaratacağı can ve mal güvenliği
riski gibi ekonomik, sosyal, çevresel ve demografik unsurlara yer verilir.
Süresi içinde görüş verilmemesi halinde görüşün olumlu olduğu kabul edilir.
Büyükşehir belediyesi tarafından
alışveriş merkezi projesi için yapı ruhsatı verilirken ilgili ilçe
belediyesinden de görüş alınabilir.
Belirtilen niteliklere sahip olan
alışveriş merkezine yapı kullanma izin belgesi verilir. Bu belge işyeri açma ve
çalışma ruhsatı yerine geçer.
2. ORTAK KULLANIM ALANLARINA İLİŞKİN
İLKE VE KURALLAR
Alışveriş merkezinde kullanımı
ücretsiz olacak şekilde; sosyal ve kültürel etkinlik alanı, acil tıbbi müdahale
ünitesi, ibadet yeri, bebek bakım odası, çocuk oyun alanı ve dinlenme alanları
ile ortaklaşa kullanma, korunma veya faydalanma için zorunlu olan diğer alanlar
oluşturulur.
Alışveriş merkezi otoparkının
müşteriler ve alışveriş merkezi içindeki perakendeciler haricinde kullanımını
sınırlandırmak amacıyla alışveriş merkezi yönetimi[7]
tarafından, süreli kullanıma bağlı ücretlendirme yapılabilir.
Ortak kullanım alanları, engelliler
ile yaşlı ve çocukların ihtiyaçları dikkate alınarak oluşturulur.
Ortak kullanım alanlarının
Yönetmeliğe ve Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standartlarına uygun
olarak oluşturulmasından alışveriş merkezi maliki[8],
amacına uygun olarak kullanılmasından, bu alanlarda oluşabilecek kazalara karşı
gerekli güvenlik tedbirlerinin alınmasından ve bu alanlara ilişkin diğer
yükümlülüklerin yerine getirilmesinden alışveriş merkezi maliki ile yönetimi
müştereken sorumludur.
2.1. Sosyal
ve Kültürel Etkinlik Alanı: Alışveriş merkezinde sergi, söyleşi,
tanıtım ve imza günleri gibi sosyal ve kültürel etkinliklerin düzenlenmesi
amacıyla satış alanının en az binde beşi oranında alan ayrılır. Bakanlık[9],
bu oranı bir katına kadar artırmaya veya yarısına kadar azaltmaya yetkilidir.
Sosyal ve kültürel etkinlikler,
etkinlikten en az yedi gün önce alışveriş merkezinin görülebilir yerlerinde ve
varsa internet sitesinde ilan edilir.
2.2. Acil
Tıbbi Müdahale Ünitesi: Acil tıbbi durumlarda ilk müdahalenin yapılabilmesi
ve ihtiyaç halinde en yakın hastaneye sevkin sağlanabilmesi amacıyla, alışveriş
merkezinin kolay ulaşılabilir bir yerinde en az yirmi metrekare büyüklüğünde
acil tıbbi müdahale ünitesi oluşturulur.
Acil tıbbi müdahale ünitesinin
girişinde “Acil Tıbbi Müdahale Ünitesi” yazısı ve işareti yer alır. Acil tıbbi
müdahale ünitesinin yeri yönlendirme levhalarıyla gösterilir.
Satış alanı büyüklüğüne göre
bulundurulacak zorunlu sağlık elemanı sayısı aşağıdaki gibidir:
|
Satış
Alanı Büyüklüğü
|
Zorunlu Sağlık
Elemanı
|
|
5 Bin-20
Bin m²
|
En az bir
acil tıp teknisyeni veya acil tıp teknikeri,
|
|
20 Bin-50
Bin m²
|
En az
birer acil tıp teknisyeni ve acil tıp teknikeri veya acil tıp teknikeri
bulunamayan hallerde en az iki acil tıp teknisyeni
|
|
50 Bin-100
Bin m²
|
En az
birer acil tıp teknisyeni ve acil tıp teknikeri
|
|
100 Bin m²
ve üzeri
|
En az
birer acil tıp teknisyeni ve tıp doktoru
|
Acil tıbbi müdahale ünitesinde
Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen nitelik ve miktarda ilk yardım malzemesi
ve ekipmanı bulundurulur.
Alışveriş merkezindeki ortak
kullanım alanlarının ve dört yüz metrekareden büyük perakende işletmelerin
görünür kısımlarına acil tıbbi müdahale ünitesiyle iletişimi sağlamak amacıyla
yeterli sayıda acil tıbbi durum butonu yerleştirilir.
Bu maddede öngörülen hizmetler, özel
sağlık hizmeti veren kuruluşlardan hizmet satın alınmak suretiyle de
verilebilir.
2.3. Bebek
Bakım Odası: Alışveriş merkezinde kolay ulaşılabilir yerlerde, her
katta on metrekareden az olmamak üzere yeterli büyüklükte ve sayıda, içinde
lavabosu, alt değiştirme ünitesi, emzirme koltuğu ve sehpa bulunan, yeterli
iklimlendirme ve hijyen şartlarına sahip yeterli sayıda bebek bakım odası
oluşturulur.
2.4. Çocuk
Oyun Alanı: Alışveriş
merkezinde 0-10 yaş grubu çocukların oyun oynaması için yaş gruplarına göre
ayrıştırılmış biçimde, ebeveynlerin çocuklarının gözetimini sağlayabileceği
oturma yerleri bulunan, yaralanma ve kazalara karşı güvenlik tedbirleri
alınmış, yeterli sayıda çocuk oyun alanı oluşturulur.
2.5.
İbadethane: Satış alanı yüz bin metrekarenin altında olan
alışveriş merkezinde en az otuz metrekare, yüz bin metrekare ve üstünde olan
alışveriş merkezinde ise en az elli metrekare büyüklüğünde, içinde lavabosu
bulunan, yeterli iklimlendirmeye ve ihtiyacı karşılayacak diğer niteliklere
sahip, kadın ve erkekler için ayrı ayrı olacak şekilde, otopark haricinde olmak
üzere ve alışveriş merkezinin kolay ulaşılabilir bir yerinde ibadet yeri
oluşturulur.
2.6.
Dinlenme Yeri ve Tuvaletler: Alışveriş merkezinde, ihtiyacı
karşılayacak nitelik ve sayıda dinlenme yeri oluşturulur.
Ayrıca, yaşlı ve engelliler, kadın,
erkek ve çocuklar için ayrı ayrı olacak şekilde, gerekli hijyen şartlarına
sahip ve yeterli sayıda alaturka ve alafranga tuvalet oluşturulur.
Ebeveynlerin, çocuklarının tuvalet ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı
olmalarını sağlamak amacıyla en az bir adet bağımsız tuvalet oluşturulur.
3. ORTAK GİDERLERİN PAYLAŞTIRILMASI
06.02.2016 tarihli ve 29636 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Alışveriş Merkezleri hakkında Yönetmeliğin;
11 nci maddesinin yedinci fıkrası;
“Alışveriş merkezi yönetimince her yıl mart ayı
sonuna kadar, bir önceki yılın ortak giderleri ile ortak kullanım alanı
gelirlerine ilişkin rapor hazırlanarak alışveriş merkezindeki perakende
işletmelere gönderilir. Bu raporda; bu Yönetmelik ekindeki usul ve esaslara
göre her bir perakende işletmeden tahsil edilmesi gereken ve tahsil edilen
ortak gider katılım paylarına, ortak kullanım alanlarından elde edilen
gelirlere ve ortak gider katılım payından yapılan ödemelere ilişkin bilgiler
ile her bir gider türü için ortak gider hesaplamalarına yer verilir. Perakende
işletmelerce talep edilmesi halinde, ortak kullanım alanlarından elde edilen
gelirler ile ortak gider katılım paylarından yapılan ödemelere ilişkin
belgelerin birer örneği alışveriş merkezi yönetimince perakende işletmelere
verilir”
Hükmüne amirken
30.12.2016 tarihli ve 29934 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan “Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile bu hüküm
“Alışveriş merkezi yönetimince her yıl mart ayı
sonuna kadar, bir önceki yılın ortak giderleri ile ortak kullanım alanı
gelirlerine ilişkin rapor hazırlanarak alışveriş merkezindeki perakende
işletmelere gönderilir. Bu raporda; her bir perakende işletmeden tahsil edilmesi
gereken ve tahsil edilen ortak gider katılım paylarına, ortak kullanım
alanlarından elde edilen gelirlere ve ortak gider katılım payından yapılan
ödemelere ilişkin bilgiler ile her bir gider türü için ortak gider
hesaplamalarına yer verilir. Perakende işletmelerce talep edilmesi halinde,
ortak kullanım alanlarından elde edilen gelirler ile ortak gider katılım
paylarından yapılan ödemelere ilişkin belgelerin birer örneği alışveriş merkezi
yönetimince perakende işletmelere verilir” şeklinde değiştirilmiş ve Geçici
birinci maddeye göre ise;
“Alışveriş merkezi yönetimi tarafından 2016
yılına ait ortak giderler için avans olarak alınan bedellerin mahsubu 11 inci
maddede belirtilen usul ve esaslara göre yapılır” hükmü eklenmiştir.
06.02.2016 tarihli ve 29636 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan Alışveriş Merkezleri hakkında Yönetmeliğin 11 nci maddesine
göre; ortak kullanım alanlarına ilişkin elektrik, su, ısınma, yenileme
niteliğinde olmayan bakım-onarım, güvenlik ve temizlik gibi belirli dönemlerde
tekrarlanan ve alışveriş merkezinin aynına ilişkin olmayan ortak giderlerin
paylaştırılması işyerlerinin alanlarına göre çeşitlendirilmiş ve bunlar dağıtım
katsayısına göre hesaplanmış iken sözü edilen Yönetmeliğin 11 nci maddesinin
birinci ve ikinci fıkraları, 30.12.2016 tarihli ve 29934 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan “Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik” değiştirilmiştir.
Buna göre; ortak giderler, alışveriş
merkezindeki perakende işletmeler ile alışveriş merkezi yönetimi tarafından oy
birliğiyle belirlenmiş gider paylaşım usulüne göre paylaştırılır. Bir
gider paylaşım usulü belirlenmemiş olması durumunda perakende işletmelerin
satış alanlarının alışveriş merkezinin satış alanına oranı ölçüsünde
paylaştırılır. Müştereken belirlenen gider paylaşım usulü en fazla beş yıl
süreyle uygulanır.
Alışveriş merkezindeki perakende
işletmelerden, ortak kullanım alanlarına ilişkin elektrik, su,
ısınma, yenileme niteliğinde olmayan bakım-onarım, güvenlik ve temizlik gibi
belirli dönemlerde tekrarlanan ve alışveriş merkezinin aynına ilişkin olmayan
ortak giderler dışında kalan pazarlama ve yönetim gibi ortak faydaya
yönelik hizmetler için katılım payı talep edilebilmesi, bu hususun, taraflar
arasındaki sözleşmede belirtilmiş olmasına bağlıdır. Taraflar arasındaki
sözleşmede aksi belirtilmedikçe perakende işletmelerin bu giderlere katılım
payı alışveriş
merkezindeki perakende işletmeler ile alışveriş merkezi yönetimi tarafından oy
birliğiyle belirlenmiş gider paylaşım usulüne göre paylaştırılır. Bir
gider paylaşım usulü belirlenmemiş olması durumunda perakende işletmelerin
satış alanlarının alışveriş merkezinin satış alanına oranı ölçüsünde
paylaştırılır. Müştereken belirlenen gider paylaşım usulü en fazla beş yıl
süreyle uygulanır.
Kiracı olarak faaliyette bulunan
perakende işletmelerden yukarda belirtilen nitelikteki giderler dışında ortak
gider adı altında herhangi bir bedel talep edilemez.
Ortak giderler için, bir önceki
yılın kesinleşen giderlerinin yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle
hesaplanacak muhtemel gider tutarı üzerinden avans talep edilebilir. Bu
giderler için avans alınması halinde, avansın ait olduğu yılın sonuna kadar
mahsup işlemi gerçekleştirilir.
Ortak gider katılım payları Türk
Lirası üzerinden hesaplanır ve ödenir. Ortak gider katılım payları perakende
işletmelerden yazılı olarak talep edilir ve bu yazıda giderlerin tür ve
tutarları ayrı ayrı belirtilir.
Alışveriş merkezi yönetimince her
yıl mart ayı sonuna kadar, bir önceki yılın ortak giderleri ile ortak kullanım
alanı gelirlerine ilişkin rapor hazırlanarak alışveriş merkezindeki perakende
işletmelere gönderilir. Bu raporda; her bir perakende işletmeden tahsil
edilmesi gereken ve tahsil edilen ortak gider katılım paylarına, ortak kullanım
alanlarından elde edilen gelirlere ve ortak gider katılım payından yapılan
ödemelere ilişkin bilgiler ile her bir gider türü için ortak gider
hesaplamalarına yer verilir. Perakende işletmelerce talep edilmesi halinde, ortak
kullanım alanlarından elde edilen gelirler ile ortak gider katılım paylarından
yapılan ödemelere ilişkin belgelerin birer örneği alışveriş merkezi yönetimince
perakende işletmelere verilir.
Ortak gider katılım payları tahsilat
amacı dışında kullanılamaz. Ortak kullanım alanlarından elde edilen gelirler
ortak giderlerin karşılanmasında kullanılır.
Alışveriş merkezi içindeki perakende
işletmeden, yukarda bahsedilen şekilde tahsil edilmesi gerekenden daha az ortak
gider katılım payı tahsil edilmesi durumunda, tahsil edilmeyen kısım işyeri
malikince karşılanır.
Kiraya verilmemiş işyerlerine ait
ortak gider katılım payları bu işyerlerinin maliklerince karşılanır.
4. YER TAHSİSİNE İLİŞKİN İLKE VE
KURALLAR
Alışveriş merkezinde; Esnaf ve
sanatkâr işletmecilerine[10]
rayiç bedel üzerinden kiraya verilmek üzere, toplam satış alanının en az yüzde
beşi oranında, geleneksel, kültürel veya sanatsal değeri olan kaybolmaya yüz
tutmuş meslekleri icra edenlere, en fazla rayiç bedelinin dörtte biri tutarında
kiraya verilmek üzere, toplam satış alanının en az binde üçü oranında yer
tahsis edilir ve bunun uygulanmasından alışveriş merkezi maliki ile yönetimi
müştereken sorumludur.
Tahsis edilen işyerlerinin rayiç
kira bedeli alışveriş merkezi malikince tespit edilir.
Rayiç bedelin tespitinde, tahsis
edilen işyerinin büyüklüğü ve alışveriş merkezi içindeki konumu, alışveriş
merkezinin büyüklüğü ve bulunduğu yer, potansiyel iş hacmi ve ciro gibi
hususlar dikkate alınır.
Tahsis edilen işyerlerine ilişkin
kiralama duyurusu, ilgili üst meslek kuruluşuna ve üyelerine duyurulmak üzere o
ilin esnaf ve sanatkârlar odaları birliğine alışveriş merkezi yönetimince
yazılı olarak gönderilir.
Kiralama duyurusu, ilgili esnaf ve sanatkârlar
odaları birliği ve ilgili üst meslek kuruluşu tarafından yazının kendilerine
ulaştığı tarihte, alışveriş merkezi tarafından ise yazının gönderildiği tarihte
kendi internet sitelerinde ilan edilir.
Kiralama duyurusunda alışveriş
merkezinin adı, adresi, kiraya verilecek işyerine ait bilgiler, rayiç kira
bedeli, başvuru adresi ve son başvuru tarihi ile başvuru için gerekli belgeler
belirtilir.
Kiralama duyurusunun ilgili üst
meslek kuruluşuna ulaştığı tarih, duyuru tarihi kabul edilir.
Tahsis edilen işyerlerinin
kiralanmasına ilişkin başvurular yazılı olarak alışveriş merkezi yönetimine
yapılır. Başvuru yazısına, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olunduğuna dair
belge ile kiralama duyurusunda belirtilen belgeler eklenir. Başvuru, alışveriş
merkezi yönetimince kayıt altına alınır ve başvurunun yapıldığını gösterir bir belge
düzenlenerek başvuru sahibine verilir. Bu belgede, başvurunun tarihi ile
tarafların adı, soyadı, unvanı ve imzası yer alır. Başvuru kayıt ve belgeleri
ile rayiç bedel hesaplamaları alışveriş merkezi yönetimince, başvuru tarihinden
itibaren beş yıl süreyle saklanır.
Başvuruları değerlendirmeye ve
tahsis edilen işyerlerini kiraya vermeye alışveriş merkezi maliki yetkilidir.
Bu işyerleri, usulüne uygun başvuru yapan ve kiralama şartlarını kabul eden
esnaf ve sanatkâr işletmecileri ile geleneksel, kültürel veya sanatsal değeri
olan kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra edenlere kiralanır.
Esnaf ve sanatkâr işletmecilerine
tahsis edilen işyerlerine yeteri kadar talep olmaması veya boşalan yerlerin,
duyuru tarihinden itibaren yirmi gün içinde doldurulamaması hâlinde, bu
işyerleri diğer talep sahiplerine kiraya verilebilir.
Geleneksel, kültürel veya sanatsal
değeri olan kaybolmaya yüz tutmuş meslekler, ilgili üst meslek kuruluşunun
görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça belirlenir. Belirlenen meslekler Bakanlığın
internet sitesinde ilan edilir ve ilgili üst meslek kuruluşuna yazılı olarak
bildirilir.
5. DENETİM VE CEZA
HÜKÜMLERİ
Bakanlık, Yönetmeliğin uygulanması,
uygulamada ortaya çıkan sorunlar ve şikâyetlerle ilgili olarak alışveriş
merkezleri nezdinde denetim yapmaya yetkilidir. Bakanlık bu yetkisini taşra
teşkilatı aracılığıyla da kullanabilir.
Yetkili idareler, Bakanlığın talebi
üzerine bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, alışveriş merkezleri nezdinde ön
inceleme mahiyetinde denetim yapmakla görevlidir. Yetkili idareler tarafından
yapılan denetimin sonuçları, denetimin sonuçlandığı tarihten itibaren on beş
gün içinde il müdürlüğüne bildirilir.
6585 Sayılı Perakende Ticaretin
Düzenlenmesi Hakkında Kanunda belirtilen idari para cezaları ve idari para
cezası verilmesi eylemleri aşağıdaki gibidir:
|
Kanun Maddesi
|
Kanun Metni
|
Uygulanacak İdari Para Cezası
|
|
6
|
(1) Büyük mağaza ve zincir mağazalar ile
bayi işletme ve özel yetkili işletmeler; üretici veya
tedarikçiden mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi
kartı katılım bedeli ve benzeri adlar altında ürün talebini
doğrudan etkilemeyen herhangi bir prim veya bedel talep edemez.
(2)
Birinci fıkrada sayılan perakende işletmeler, satışa konu ürünün
talebini doğrudan etkileyen reklam, anons veya raf tahsisi gibi hizmetlerden
dolayı üretici veya tedarikçiden, sözleşmede türü ve
oranı belirtilmedikçe prim ya da bedel talebinde bulunamaz. Bu hâlde,
prim veya bedel talebinin sözleşme süresiyle sınırlı olması ve prim
ya da bedel talebine konu olan ürünün sözleşme süresince rafta satışa
sunulması zorunludur.
|
Her bir mağaza ya da şubesindeki her bir
aykırılık için haksız olarak alınan prim ve bedel tutarında ceza uygulanır.
İdari para cezalarının verilmesini gerektirir fiilin
bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için iki
katı idari para cezası uygulanır.
|
|
8/1
|
Yurt
içinde üretilen ve hızlı tüketim malı niteliği taşıyan mağaza
markalı ürünlerin üzerinde ve/veya ambalajında, perakendecinin ad,
unvan veya markasının yanı sıra üreticinin ad, unvan ya da
markasına da uygun ve kolay okunabilir bir şekilde yer verilir.
|
Büyük mağaza ve zincir mağazalara, her bir mağaza ya
da şubesindeki her bir ürün grubu için on bin Türk lirası
uygulanır.
İdari para cezalarının verilmesini gerektirir fiilin
bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için iki
katı idari para cezası uygulanır.
|
|
9/1
|
Perakende
işletmeler, 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin
Korunması Hakkında Kanun ve ilgili diğer kanunlarda öngörülen usul
ve esaslara uymak kaydıyla indirimli veya promosyonlu satış kampanyaları düzenleyebilir.
Ancak kampanyanın süresi; işyeri açılışı, devri, kapanışı, adres veya
faaliyet konusu değişikliğinde üç ayı, 6102 sayılı Kanun
hükümlerine göre tasfiye durumunda ise altı ayı geçemez. Perakende
işletmeler başlangıç ve bitiş süresi belli olmayan indirimler yapamaz.
|
Beş bin
Türk lirası uygulanır.
Fiilin büyük mağaza, zincir mağaza, bayi işletme
ve özel yetkili işletme tarafından işlenmesi hâlinde beş katı,
alışveriş merkezi tarafından işlenmesi hâlinde ise on
katı uygulanır
İdari para cezalarının verilmesini gerektirir fiilin
bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için iki
katı idari para cezası uygulanır.
|
|
10/2
|
Sürekli
indirimli satış yapan perakende işletmelerin ön cephesinde ve
mağaza içlerinde, kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde bu
satış türünü gösterir ya da çağrıştırır ibarelere yer verilir.
Bu ibarelerin alışveriş merkezlerince kullanımı, içerisinde yer alan
perakende işletmelerin tamamının birinci fıkra kapsamında faaliyet
göstermesine; alışveriş merkezi içinde bulunanlar da dâhil diğer
perakende işletmelerce kullanımı ise satışa sunulan malların en az yüzde
yetmişinin aynı fıkrada belirtilen niteliklere sahip olmasına bağlıdır.
|
Beş bin
Türk lirası uygulanır.
Fiilin büyük mağaza, zincir mağaza, bayi işletme
ve özel yetkili işletme tarafından işlenmesi hâlinde beş katı, alışveriş merkezi
tarafından işlenmesi hâlinde ise on katı uygulanır.
İdari para cezalarının verilmesini gerektirir fiilin
bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için iki
katı idari para cezası uygulanır.
|
|
11/1
|
Alışveriş merkezlerinde,
satış alanının en az binde beşine tekabül eden alanın sosyal ve kültürel
etkinliklerin düzenlenmesi amacıyla ayrılması zorunludur. Bakanlık, bu
oranı bir katına kadar artırmaya veya yarısına kadar azaltmaya
yetkilidir.
|
Ayrılması gereken alandan ayrılmayan her bir
metrekare için yirmi bin Türk lirası, aykırılığın otuz günden az
olmamak üzere Bakanlıkça verilen süre içinde giderilmemesi hâlinde bu
tutarın iki katı uygulanır.
|
|
11/2
|
Alışveriş merkezlerinde,
acil tıbbi müdahale ünitesi, ibadet yeri, bebek bakım odası, çocuk
oyun alanı gibi ortak kullanım alanları oluşturulur.
|
Her bir aykırılık için elli bin Türk lirası,
aykırılığın otuz günden az olmamak üzere Bakanlıkça verilen süre içinde
giderilmemesi hâlinde bu tutarın iki katı uygulanır
|
|
12/1 ve
12/2
|
(1) Alışveriş merkezlerinde, esnaf ve sanatkâr
işletmecilerine rayiç bedel üzerinden kiraya verilmek üzere,
toplam satış alanının en az yüzde beşi oranında yer ayrılır. Bu yerler;
esnaf ve sanatkâr işletmecilerinden yeteri kadar talep olmaması veya
boşalan yerlerin duyuru tarihinden itibaren yirmi gün içinde
doldurulamaması hâlinde, diğer talep sahiplerine de kiralanabilir.
(2) Alışveriş merkezlerinde; geleneksel,
kültürel veya sanatsal değeri olan kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra
edenlere kiraya verilmek üzere, toplam satış alanının en az
binde üçü oranında yer ayrılır. Bu yerlerin kira bedeli,
rayiç bedelinin dörtte birinden fazla olamaz. Söz konusu meslekler,
ilgili üst meslek kuruluşunun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir
ve ilan edilir.
|
Ayrılması gereken yerden ayrılmayan her bir
metrekare için metrekare başına düşen rayiç kira bedeli tutarında,
aykırılığın otuz günden az olmamak üzere Bakanlıkça verilen süre içinde
giderilmemesi hâlinde bu tutarın iki katı uygulanır.
|
|
12/3
|
Hızlı tüketim mallarının satışının
yapıldığı büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi işletme ve özel
yetkili işletmelerde satış alanlarının en az yüzde birine tekabül
edecek şekilde raf alanı, mağazanın bulunduğu ilde üretilmesi
kaydıyla coğrafi işaretli olarak tescil edilen veya coğrafi işaretli olarak
tescil edilmemiş olsa bile meslek kuruluşlarının uygun
görüşü alınarak ticaret il müdürlüklerince belirlenen hızlı tüketim
malı niteliği taşıyan yöresel ürünlerin satışına
ayrılır. Yöresel ürünlerle doldurulamayan raf alanları, diğer ürünlerin
satışı amacıyla kullanılabilir.
|
Her bir mağazası ya da şubesi için yirmi
bin Türk lirası, aykırılığın otuz günden az olmamak üzere Bakanlıkça
verilen süre içinde giderilmemesi hâlinde bu tutarın iki katı uygulanır.
|
|
13
|
Mesleğe, mevsime ve turizme özgü şartlar
ve benzeri hususlar gözetilerek perakende işletmelerin bir kısmının veya
tamamının çalışma saatleri, meslek kuruluşlarının müşterek
teklifi üzerine yetkili idarenin görüşü alınmak suretiyle vali
tarafından belirlenebilir. Esnaf ve sanatkâr işletmelerinin çalışma
saatlerinin belirlenmesinde, meslek kuruluşunca ilgili esnaf ve sanatkâr
odasının görüşü alınır.
|
Belirlenen çalışma saatlerine
aykırı hareket edenlere bin Türk lirası uygulanır.
Fiilin büyük mağaza, zincir mağaza, bayi işletme ve özel
yetkili işletme tarafından işlenmesi hâlinde yirmi katı,
alışveriş merkezi tarafından işlenmesi hâlinde ise elli katı uygulanır.
İdari para cezalarının verilmesini gerektirir fiilin
bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için iki katı idari
para cezası uygulanır.
|
|
16/1-b
|
Taşınmaz ve ikinci el motorlu kara taşıtı alım
satımı gibi ticari faaliyetleri yürütenlere yönelik mesleki
davranış kurallarını belirlemeye ve bu faaliyetlerin yürütülmesine
ilişkin düzenlemeler yapmaya
|
Belirlenen davranış kurallarına ve yapılan
düzenlemelere aykırı hareket edenlere üç bin Türk lirası
uygulanır.
Fiilin büyük mağaza, zincir mağaza, bayi işletme
ve özel yetkili işletme tarafından işlenmesi hâlinde beş katı,
alışveriş merkezi tarafından işlenmesi hâlinde ise on
katı uygulanır.
İdari para cezalarının verilmesini gerektirir fiilin
bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için iki
katı idari para cezası uygulanır.
|
|
Genel
|
|
Bakanlıkça alınan tedbirlere ve yapılan ikincil
düzenlemelere uymayanlara ve denetime yetkili olanlarca istenilen defter,
belge ve diğer kayıtlar ile bunlara ilişkin bilgileri vermeyenlere veya eksik
verenlere ya da denetim elemanlarının görevlerini
yapmalarını engelleyenlere iki bin Türk lirası uygulanır.
Fiilin büyük mağaza, zincir mağaza, bayi işletme
ve özel yetkili işletme tarafından işlenmesi hâlinde beş katı,
alışveriş merkezi tarafından işlenmesi hâlinde ise on
katı uygulanır.
İdari para cezalarının verilmesini gerektirir fiilin
bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için iki
katı idari para cezası uygulanır.
|
Bakanlıkça alınan tedbirlere ve
yapılan ikincil düzenlemelere uymayanlara ve denetime yetkili olanlarca
istenilen defter, belge ve diğer kayıtlar ile bunlara ilişkin bilgileri
vermeyenlere veya eksik verenlere ya da denetim elemanlarının görevlerini
yapmalarını engelleyenlere iki bin Türk lirası cezasını Bakanlık, diğer
idari para cezalarını ise doğrudan veya Bakanlığın talebi üzerine
yetkili idareler uygulamaya yetkilidir. Bakanlık idari para cezası uygulama
yetkisini, merkezde İç Ticaret Genel Müdürlüğüne, taşrada il müdürlüğüne
devredebilir Verilen idari para cezaları, tebliğ tarihinden itibaren bir
ay içinde ödenir.
SONUÇ
29.01.2015 tarihinde yayımlanarak
yürürlüğe giren 6585 Sayılı Kanun ile birlikte oluşturulan hukuki kapsam
bağlamında çıkarılan Yönetmelik, 6585 Sayılı Kanunun çizdiği sınırların içinde
bırakılan boşlukları doldurmaya yönelik düzenlemeler ile perakende sektörünün
lokomotifi olan AVM’leri esaslı şekilde etkileyen düzenlemeler getirmektedir.
Tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde
de son yıllarda tüketim alışkanlıkları ve dolayısıyla alışveriş mekânı
tercihlerinde değişiklikler yaşanmaktadır. Önemli bir kısmı şehirlerde yaşamaya
başlayan günümüz insanı; gıda, temizlik malzemeleri, kişisel bakım ürünleri
gibi günlük tüketim maddelerinden, giyim, kırtasiye, kitap, mobilya, beyaz eşya
gibi ihtiyaç duyduğu birçok ürünü, farklı marka seçenekleriyle bir arada
bulabileceği; alışverişini yaparken dinlenebileceği, yiyip içebileceği, hatta
sinema veya çocukları için oyun parkı gibi diğer kültürel veya eğlence amaçlı
aktiviteler gerçekleştirebileceği “komple bir yaşam alanı” olarak
nitelendirilebilecek alışveriş merkezlerine (AVM) büyük rağbet göstermektedir.
Ülkemizde AVM’lerin artışına
bağlanan “ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar ile esnaf ve sanatkâr
işletmeleri aleyhine yaşanan pazar kaybını” dikkate alınarak 6585 sayılı
“Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu ” kabul etmiştir. Böylelikle,
perakende işletmelerin açılış ve faaliyete geçiş işlemlerinin
kolaylaştırılması, perakende ticaretin serbest piyasa ortamında etkin ve
sürdürülebilir rekabet şartlarına göre yapılması, tüketicinin korunması,
perakende işletmelerin dengeli bir şekilde büyüme ve gelişmesinin sağlanması ve
perakende işletmelerin faaliyetleri ile bunların birbirleri, üretici ve
tedarikçilerle ilişkilerinin düzenlenmesine yönelik hukuki altyapı
getirilmiştir.
Alışveriş merkezleri eliyle organize
perakendeciliğe doğru yaşanan dönüşüm süreci içerisinde, 6585 sayılı Kanunla
düzenlenmesi amaçlanan hususların dışında, AVM sahipleri/yöneticileri ile AVM
kiracıları arasında ortaya çıkan birçok hukukî ihtilâfın giderilmesine yönelik
çıkarılan Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik; AVM’nin yönetimi, AVM’nin
çeşitli bölümlerini kiralamış bulunan perakende işletmelerine, kira bedeli
dışında, çeşitli isimler altında tahsil edilmek istenen ödemelere yönelik
düzenlemeleri içermektedir.
KAYNAKÇA
6585 Sayılı Perakende Ticaretin
Düzenlenmesi Hakkında Kanun,
Alışveriş Merkezleri Hakkında
Yönetmelik
[1] 29.01.2015 tarihli 29251 sayılı Resmi Gazete
[2] 26.02.2016 tarihli 29636 sayılı Resmi Gazete.
[3] Münhasıran büro amaçlı kullanılan işyerleri ile konaklama, depolama, üretim
tesisleri/alanları ve ortak kullanım alanları hariç olmak üzere alışveriş
merkezlerinde işyerlerinin toplam alan
[4] Hangi ad altında olursa olsun, tüketim
mallarının kısmen veya tamamen perakende satışının yapıldığı, en az dört yüz
metrekare satış alanına sahip işletme.
[5] Alışveriş merkezi, büyük mağaza,
zincir mağaza, bayi işletme, özel yetkili işletme, perakende ticaretle uğraşan
diğer ticari işletmeler ile esnaf ve sanatkâr işletmeler.
[6] İşyeri açma ve çalışma ruhsatını
vermeye yetkili belediye veya il özel idareleri ile diğer idareler.
[7] Alışveriş merkezinin maliki tarafından alışveriş merkezinin yönetimi
konusunda yetkilendirilen gerçek veya tüzel kişilerden oluşan birim
[10] 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları
Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde tanımlanan esnaf ve
sanatkârlarca işletilen işletme.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder